Sunday, August 22, 2010

Delhi 2010: Spor, spor endüstrisinin neresinde?


BU YAZI İLK OLARAK 22 AĞUSTOS 2010 TARİHİNDE EVRENSEL GAZETESİ'NDE YAYINLANMIŞTIR.



70’in üstünde işçi güvenliksiz inşaat sahalarında öldü. 140.000 aile zorla yerinden edildi, binlerce üniversite öğrencisi yurtlarından kovuldu, 50.000’in üzerinde ağaç kesildi, 70.000 ailenin geçinme aracı olan iş sahaları ellerinden alındı, 2 milyar doların üzerinde(orijinal bütçe 422 milyon dolardı) para harcandı.

Bir savaşın bilançosu değil bu; Delhi’de3-14 Ekim tarihleri arasında düzenlenecek olan 2010 Commonwealth(İngiliz Milletler Birliği) Oyunları’nın yarattığı yıkımın istatistiksel verileri. 2010 Vancouver Kış Olimpiyatları ve Güney Afrika’da düzenlenen dünya kupası süresince bu tip mega spor organizasyonlarının lanse edildiğinden çok daha farklı olan gerçeklerini sizlere aktarmaya çalıştım. Şimdi sıra 2010 Delhi’de.

2.5 dolarlık işçilerin sırtında

Hem de ne sıra! Britanya sömürgeciliğinin kirli anılarının izlerini taşıyan Commonwealth(İngiliz Milletler Birliği) Oyunları’na isminden de anlaşılabileceği gibi sadece Britanya ülkeleri ve imparatorluğun eski sömürgeleri katılabiliyor. İsminden anlaşılamayacak olan şeyse oyunların commonwealth(kamu çıkarı(refahı) diye çevrilebilir) adıyla olan bağıntısı. Commonwealth oyunları dünyanın en yoksul metropollerinden Delhi’ye refah getirmediği gibi organizasyon tam anlamıyla müreffehlerin(refah sahipleri) halka(kamuya) karşı savaşına dönüşmüş durumda.

Mayıs ayında Barınma ve Toprak Hakları Ağı tarafından resmi belgelere dayanarak açığa çıkarılan ve BBC’nin de yayınladığı bir rapora göre devletin yoksullukla mücadele projeleri için ayırdığı on milyonlarca dolarlık bütçe Commonwealth Oyunları hazırlıklarına harcandı. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları raportörü Miloon Kothari’nin de doğruluğunu onayladığı belge, siyasi iktidarın oyunlara ve ülkesindeki yoksulluğa bakış açısını ortaya koyuyor.

450 milyon insanın açlık sınırının altında yaşadığı Hindistan’ın 14 milyonluk metropolü Delhi’de oyunlar sebebiyle yollar, havaalanları, yer altı tren istasyonları gibi altyapı projeleri inşa edildi. Fakat bu hizmetler kentin büyük çoğunluğu olan yoksulları, oyunlar sebebiyle yerinden edilmiş gecekondu sakinlerini ve genel olarak işçi sınıfını dışlayan bir coğrafi ve ekonomik mahiyette. Üstelik tüm bu yatırımlar, 19.yüzyıl koşullarında çalıştırılan 150.000 işçinin -kölenin-, gündeliği 2.5 dolar ve hayli yüksek bir ölüm oranını barındıran cehennemi koşullar altında sömürülmesiyle gerçekleştirildi.

Kentsel dönüşümsüz mega-spor organizasyonu olmaz!

Mega spor organizasyonlarının olmazsa olmazı kentsel dönüşüm ve mutenalaştırma(güzelleştirme) projeleri Delhi’de de tüm acımasızlığıyla sürüyor. 140.000 ailenin oyunlar bahane edilerek zorla yerinden edildiği kentte, söz konusu insanlar kentin çeperlerinde oluşturulan gecekondu mahallelerine yerleştirildi. Fakat bu mahalleler hem kente, hem de iş sahalarına çok uzakta. Çalışacak bir iş bulacak kadar şanslı olanların ulaşım maliyetleri üçe dörde katlanmış durumda ve kaçınılmaz olarak günde 4 saati bulan gidiş-dönüşler sebebiyle birçoğu işini bırakmak zorunda kaldı. Yerleştirildikleri yeni mahallelerde altyapı hizmetleri yok denecek kadar az. Eğitim ve sağlık hizmetlerini karşılayacak olan okul ve klinik gibi merkezlerin yokluğundan söz etmiyorum bile. Tüm bu veriler ışığında dünya zoolojisinden getirildiği varsayılan ücretli kölelere inşa ettirilen merkez şehirdeki altyapı hizmetlerinin halkın çoğunluğuna hiçbir yararı olmadığını anlamak da zor değil. Kapitalizmin sözde demokrasilerinin genel kuralı burada da işliyor: “Yoksulları kendi inşa ettikleri yeryüzünün cehennemine gömün.”

Birleşmiş Milletlerin Barınma Hakları konusunda uzman raportörü Raquel Rolnik’in de onayladığına göre yerinden edilen yüz binlerce ailenin mensupları eski yaşam koşullarından çok daha kötü bir durumda ikamet ediyor ve hükümet tarafından kendilerine verilen sözlerin tutulması da yakın gelecekte mümkün değil. Üstelik inşaatlarda çalıştırılmak üzere –ucuz emek için- kırsal bölgelerden getirilen on binlerce işçinin de geleceği belirsiz. Bu işçiler iş sahalarında olmayan güvenlik önlemleri sebebiyle ölmezlerse Delhi’nin hali hazırda yeterince kalabalık olan kent ve yörekent yaşamına eklemlenecekler. Alın size on binlerce işsiz, onlarca gecekondu mahallesi daha…

Tüm bu kentsel dönüşüm projeleri haliyle emlak fiyatlarını da uçurmuş durumda. Şehirde oyunlar sırasında iyice artacak olan konaklama sorununu çözmek için Delhi Üniversitesi yurtları ve çevre hostelleri lüks misafirhanelere dönüştürüldü. Eskiden buralarda kalan öğrencilerse bu odaların yeni fiyatlarını karşılayamadıkları için sokakta kaldılar. Delhi Üniversitesi öğrencileri bu durumu ve toptan Commonwealth Oyunları’nın Delhi ve kent yoksullarına olan zararlarını protesto etmek için uzun süredir direniş halinde. 12 Ağustos’ta niyetlerinin ciddiyetini ortaya koymak için açlık grevine başladılar ve eylem devam ediyor.

“Yamuna Nehri’nden bile pis”

Spor endüstrisi, işçi sınıfının gasbedilmiş emeklerinin üzerinde yükselerek egemen sınıfa hizmet etmeye devam ediyor. Egemenler, Delhi 2010’un ülke için ulusal bir gurur kaynağı olacağı yalanıyla kamu çıkarlarına, kent yoksullarına tecavüz ediyor. Oysa köle gibi harcanan işçilerin kaybettikleri onurla üst sınıflara peşkeş çekilen varlıklar dışında bir şey yok ortada Egemenler, Delhi 2010’un ekolojik hassasiyetler taşıyan yeşil bir organizasyon olduğu yalanıyla kent ekolojisine tecavüz ediyor. Oysa bu oyunlarda yeşil olan tek şey doların yeşili!

Delhi 2010, sporu kullanarak halka, çoğunluğa(common) karşı sermayeyi, azınlığı(wealth) semirten sistemin katalizörü olmuş durumda. Tıpkı daha önce Seul’de, Barcelona’da, Atlanta’da, Atina’da, Pekin’de, Vancouver’da, Güney Afrika’da olduğu gibi. Bir gazetenin dediği gibi artık organizasyon “Yamuna Nehri’nden bile pis.” Ve yazık ki tüm bu sömürünün, sefaletin, cinayetin, çevre katliamının, yolsuzluğun olduğu yerde spora dair söylenecek tek bir söz bile yok. Sahi, Soutik Biswas’ın sorduğu soruyu değiştirerek ben de sormak istiyorum: Spor, spor endüstrisinin neresinde?

No comments: